Column: Technologische revolutie zet Nederland op zijn kop

Uit zowel internationale als nationale studies blijkt dat Nederland een economisch topland is met de beste economie van de EU en een hoge welvaart. Dit is op zich een formidabele prestatie die onderstreept wordt door het feit dat meer dan 80 procent van de burgers in Nederland aangeeft tevreden te zijn met hun leven in ons land. Nederland is echter niet goed voorbereid op de komende technologische revolutie die ons land totaal op zijn kop zal zetten. Maatregelen zijn daarom vereist.

 

Als we afgaan op de meest recente cijfers en wereldranglijstjes dan leven we in een fantastisch land. Nederland heeft de beste economie van de EU. Onze werkloosheid behoort tot de laagste van Europa en financieel gezien zijn we ook een topland. Ons land is een van de weinige landen met een mooi begrotingsoverschot en een dalende staatsschuld die in 2018 onder de Europese norm van 60% bbp ligt. Deze week presenteerde Minister Wopke Hoekstra van Financiën deze cijfers in de Tweede Kamer tijdens de zogenoemde Verantwoordingsdag (derde woensdag in mei). De analyse van de cijfers maakt duidelijk dat vooral het vorige kabinet, Rutte II, voor deze uitkomsten lof verdiend. In politiek Den Haag is het gebruikelijk dat oppositiepartijen dit mooie beeld onderuit probeert te halen met de bewering dat deze cijfers geen goed beeld geven van de echte werkelijkheid.

Ze wijzen daarbij vooral op mensen die nog steeds geen baan hebben, op lagere inkomens die het moeilijk zouden hebben, op het bestaan van voedselbanken, op rijken die steeds rijker worden, op onze gezondheidszorg die niet goed zou zijn en op de groei van flexwerk. Ook buiten Den Haag leggen zwartkijkers en criticasters, zoals sommige vakbonden, daar de nadruk op. Wie daarop afgaat, krijgt als snel de indruk dat we in een ontevreden en een ongelukkig land leven. Buiten Nederland wordt daarover heel anders gedacht. Zo is recent een wereldranglijst gepubliceerd van de beste landen om te leven en te wonen. Daarbij zijn alle plussen en minnen meegewogen, zoals gezondheid, onderwijs, vrijheid, inkomensverdeling, werkloosheid, sociale zekerheid, veiligheid, enz. Volgens dit World Happiness Report staat Nederland op de zesde plek in de wereld van landen met de ‘gelukkigste’ bevolking. Een formidabele prestatie.

 

Welvarend en tevreden

Afgelopen woensdag publiceerde het CBS voor het eerst het rapport Monitor Brede Welvaart. Daarin wordt nog eens bevestigd dat Nederland een zeer welvarend land is. Volgens deze monitor zijn Nederlanders zelfs de gelukkigste mensen van de EU. Het idee van deze monitor is afkomstig van GroenLinks Kamerlid Rik Grashoff. Hij is terecht van mening dat de traditionele methode waarbij welvaart vooral wordt afgemeten aan het bbp, het bruto binnenlands product te kort schiet. Daarom heeft het CBS gekozen voor een veel breder welvaartsbegrip. Naast de economische cijfers worden ook een groot aantal internationale welvaartstrends meegewogen. Daarbij gaat het ondermeer om de samenleving, veiligheid, werk, inkomen, wonen, onderwijs, gezondheid, welzijn en milieu. Op de meeste van deze thema’s boekt Nederland hoge scores, maar op het terrein van duurzaamheid en het milieu scoort Nederland slecht.

Van alle Nederlanders geeft 85,4 procent aan tevreden met het leven te zijn (een 7 of hoger). Voor de laagopgeleiden is dit 81,3%. Ouderen (65-75) scoren met bijna 90% het hoogst. Voor politieke partijen en andere klagers in onze samenleving die vooral de minpunten van ons land uitvergroten en suggereren dat in ons land de ontevredenheid overheerst, moeten deze scores te denken geven. Maar zolang ze met hun geklaag in de media vaak veel aandacht krijgen, zal ontevredenheid hun keurmerk blijven.

 

Welvaart wordt bedreigd

Het is in ons land niet gebruikelijk, maar in veel andere landen wel. Het wordt tijd dat we ook in Nederland een beetje trots worden op de economische prestaties en de hoge welvaart in ons land. De welvarende positie van ons land is ons niet komen aanwaaien. Ze is in vele tientallen jaren opgebouwd. Ons poldermodel en politieke partijen die de afgelopen decennia regeringsverantwoordelijkheid droegen, hebben daaraan een belangrijke bijdrage geleverd. Daarmee hebben we een comfortabele uitgangspositie gecreëerd voor onze welvaart in de toekomst. Maar zonder ingrijpende beleidswijzigingen, waarmee Rutte III nu al moet beginnen, zal onze welvaart afkalven.

De verwachting is dat in de nieuw wereld van economie 4.0 onze samenleving en economie meer zullen veranderen dan in de afgelopen vijftig jaar. Eerder schreven we al dat deze wereld gekenmerkt worden door revolutionaire ontwikkelingen, zoals een snelle digitalisering van productie- en bedrijfsprocessen, een explosieve groei van online businessmodellen, de supersnelle opmars van nieuwe technologieën, zoals kunstmatige intelligentie, en de energietransitie die het einde inluidt van het fossiele tijdperk. Bij onze overheid, maar ook bij veel bedrijven staat deze revolutie nog niet hoog op de agenda.

 

Noodzakelijke maatregelen

Nederland is voor groei, banen en welvaart sterk afhankelijk van het buitenland. Daarom is het nodig dat we wereldwijd tot de internationale koplopers blijven behoren op het terrein van concurrentiekracht en die wordt in de 4.0-wereld vooral bepaald door digitalisering en innovatieve technologieën. Onderzoek wijst uit dat Nederland in ieder geval de volgende maatregelen moet nemen:

a. De publieke en private investeringen in onderzoek en ontwikkeling die nu rond de 2% bbp liggen moeten toenemen, naar boven de 3% bbp.

b. Onderwijs en opleidingen dienen zich meer te gaan richten op de 4.0-economie.

c. De hoge lastendruk op arbeid moet aanzienlijk worden verlaagd.

d. Bij het werkgelegenheidsbeleid moet de nadruk worden gelegd op het mkb, starters en scale-ups.

e. Er moet een urgentieplan (o.m. scholingsprogramma’s) worden ontwikkeld voor het wegwerken van de personeelstekorten in de tech- en ict-sector.

f. De energietransitie van fossiel naar duurzaam moet worden versneld met de inzet van de nieuwste technologieën en afscheid van kolencentrales.

 

Wachten kan niet meer. De revolutie van 4.0 slaat overal toe en toch zien we nog landen en bedrijven die menen dat urgentie niet nodig is. Een ding is zeker: het zijn de verliezers van de revolutie.