‘Mooie arbeidsmarktcijfers’?

Column Rob Witjes
 

‘Mooie arbeidsmarktcijfers’

Het herstel van de economie en de arbeidsmarkt in 2016 was sterker dan verwacht. Toch hoor je vanuit de praktijk relatief veel geluiden over twijfel en onzekerheid. Langdurig werklozen herkennen zich nauwelijks in de mooie arbeidsmarktcijfers. In 2016 kwamen er ruim 100.000 werkenden bij. De werkloosheid vertoonde het afgelopen jaar de sterkste daling in tien jaar. Natuurlijk is het zo dat het aantal werklozen in Nederland nog een stuk hoger is dan in 2008, maar over het geheel bezien was 2016 een arbeidsmarktjaar met stevig herstel. Daarnaast ontwikkelde het vertrouwen onder consumenten en bedrijven zich positief. Gevoel van onzekerheid Een overgrote meerderheid van de werkenden heeft nog steeds een vaste baan. Hoewel er inmiddels ook weer meer vaste banen bij komen, neemt het aandeel flexibele banen in de werkgelegenheidsgroei toe. Dit laatste kan mensen een gevoel van onzekerheid geven. Bovendien zijn er nog vaak geluiden van mensen die al lang en tevergeefs op zoek zijn naar een baan en zich naar eigen zeggen suf solliciteren. Een aantal betwijfelt of zij ooit nog een baan zullen vinden. Niet in gelijke mate De arbeidsmarkt trekt aan, maar niet voor iedereen in gelijke mate. Bijvoorbeeld de groep die al minstens een jaar op zoek is naar werk. Hoewel het aantal langdurig werklozen afneemt, is hun aandeel binnen de totale groep werklozen nog steeds erg hoog. Dit speelt het sterkst onder 50-plussers. Twee op de drie werkloze 50-plussers zoeken al minimaal een jaar naar werk. Juist zij zeggen: ‘Mooie arbeidsmarktcijfers hoor, maar ik dan?’ en ‘Minder mensen in de WW? Fijn, maar velen komen daarna in de bijstand of hebben helemaal nergens meer recht op.’   Ouderen profiteren later De werkloosheid is in 2016 gelukkig ook onder 50-plussers gedaald. Zij slaagden er het afgelopen jaar vooral meer in hun baan te behouden. Toch zien we in de cijfers over 2016 dat een op de drie 50-plussers in 2016 de WW pas verliet op het moment dat zij de volledige uitkeringstermijn hadden doorlopen. Zij slaagden er tijdens hun uitkeringsperiode niet in om (voldoende) werk te vinden. Een groot deel van hen verloor zijn baan in 2013 – een rampjaar voor de arbeidsmarkt met een recordaantal bedrijfsfaillissementen – ofbegin 2014 toen de werkloosheid een dieptepunt bereikte. Toen de arbeidsmarkt in de loop van 2014 de eerste tekenen van herstel vertoonde, groeide het aantal 50-plussers dat hun baan verloor nog door. Sterker nog, pas in 2016 daalde voor het eerst in 5 jaar de instroom in de WW onder 50-plussers weer. Zoals vaker gebeurt, profiteren als eersten de jongeren van het herstel. Pas later komen de hogere leeftijdsgroepen aan de beurt. Nauwelijks herkenning Het is begrijpelijk dat de groep die inmiddels langdurig werkloos is – en daarbinnen vooral 50-plussers – zich niet of nauwelijks herkent in de mooie arbeidsmarktcijfers. Ruim een kwart van degenen die al minimaal een jaar een WW-uitkering hebben, zoekt primair een administratieve functie. Zij moeten opboksen tegen een enorme onderlinge concurrentie en daarbij het feit dat veel traditionele administratieve banen door digitalisering zijn verdwenen of nog zullen verdwijnen. Gelukkig worden steeds meer mensen zich bewust van de noodzaak voor een ‘plan B’, en ondernemen hierop actie. Meer kansen Hoewel het totaal aantal vacatures in 2017 stijgt naar bijna een miljoen, is het allerminst vanzelfsprekend dat langdurig werklozen nu wel in groten getale werk vinden. Een actief zoekgedrag en moed houden, is nu voor deze groep misschien wel belangrijker dan ooit. Er komen meer kansen, maar deze liggen niet voor het opscheppen. Gericht netwerken is een cruciale factor. Uiteraard zijn er werkgevers nodig om langdurig werklozen aan werk te helpen. Dit kan bijvoorbeeld in combinatie met het tijdelijke instrument Brug-WW. De werkgever neemt dan een WW’er in dienst en biedt hem omscholing, terwijl hij de werknemer gedurende de scholingsuren geen loon hoeft te betalen. Nu de roep om talent vanuit werkgeverszijde luider wordt en zij ‘zij-instroom’ vanuit andere branches serieus overwegen, moet het toch mogelijk zijn om ook sollicitanten uit de groep langdurig werklozen een kans te bieden. Wordt het herstel van de arbeidsmarkt ook werkelijkheid voor langdurig werklozen of blijft het voor hen bij mooie cijfers? Rob Witjes, februari 2017