Banen het nieuwe topthema
3 uur geleden
Willem Vermeend en Rick van der Ploeg
Uit opinie-onderzoek blijkt dat werkgelegenheid voor veel
kiezers een belangrijk thema is en dat ze zich zorgen maken over de
toekomst van hun werk. De bezorgdheid houdt verband met de opmars van
flexwerk en gevolgen van de snelle digitalisering, globalisering en
automatisering op de werkgelegenheid in Nederland.
De verwachting is dat banen en onderdelen van functies
worden overgenomen door slimme software programma’s en robots. Nationale
en internationale studies geven verschillende prognoses. De hoogste
zien we voor de VS.
Bijna de helft van alle beroepen in de Verenigde Staten loopt de
komende 10 á 20 jaar het risico te verdwijnen door automatisering.
Het gaat vooral om werkzaamheden op het terrein van dienstverlening, verkoop, administratie en in mindere mate ook bij productie en transport. Voor Nederland zijn de afgelopen jaren ook studies verschenen waarin het zogenoemde automatiseringsrisico in beeld is gebracht, dat is de kans dat een functie of werk geheel of gedeeltelijk geautomatiseerd wordt.
In een eerdere column merkten wij op dat dit verlies pas op termijn gecompenseerd zal worden door nieuwe functies en banen in de snel groeiende tech-sector en daaraan gelieerde sectoren. De effecten van automatisering op de aard en hoeveelheid werk zijn veel groter dan die van bijvoorbeeld vrijhandel of immigratie.
Bij deze laatste twee groepen is de SP de absolute koopkrachtkampioen, gevolgd door de PvdA en GroenLinks. Het valt op dat bij de SP en de PvdA gepensioneerden gemiddeld beter af zijn dan werkenden. Het CPB laat ook zien dat deze drie partijen, vooral de socialisten, de koplopers zijn op het terrein van nivelleren.
Het CPB heeft ook de zogenoemde structurele werkgelegenheidseffecten van de verkiezingsprogramma’s berekend. Daarbij gaat het om het aantal gewerkte uren op de langere termijn als de economie en arbeidsmarkt zich volledig hebben aangepast aan de effecten van de verkiezingsplannen van de verschillende politieke partijen.
Met een opwaarts effect van +3,5%, is de VVD de absolute werkgelegenheidskampioen, op afstand gevolgd door D66 (+0,7%). De SP is hekkensluiter met een neerwaarts effect van -4,8%. De socialisten zijn bovendien kampioen banen vernietigen in de marktsector (-0,2%).
Met het huidige beleid lopen we bovendien de kans tot de verliezers te gaan behoren van de belastingoorlog die tussen landen is uitgebroken. Om in eigen land bestaande bedrijven en bedrijfsinvesteringen te behouden en bovendien buitenlandse bedrijven te lokken, gaan steeds meer landen hun winstbelasting verlagen richting 10%-15%.
Ze menen dat Nederland zo’n geweldig bedrijfsklimaat voor bedrijven heeft dat bedrijfsverplaatsingen naar elders niet aannemelijk zijn. In het internationale bedrijfsleven wordt op deze niet onderbouwde bewering met verbijstering gereageerd. Met het huidige 25%-tarief verliest Nederland nu al bedrijven en investeringen aan landen met lagere tarieven.
Ook fiscale verhuizingen van de hoofdkantoren van multinationals in ons land naar andere landen, bijvoorbeeld België zijn niet ingewikkeld. Nederland houdt dan alleen nog filialen over. Bij ons rijst dan ook de vraag of deze negatieve effecten in de programmacommissies van deze partijen wel voldoende zijn meegewogen.
Daarnaast staat de werkgelegenheid in Nederland ook onder druk door buitenlandse koopjesjagers en speculanten die belangrijke ondernemingen in ons land willen overnemen en ontmantelen. Deze week zagen we daarvan een voorbeeld: de poging tot een vijandige overname van Unilever door het Amerikaanse bedrijf Kraft Heinz.
Het gaat vooral om werkzaamheden op het terrein van dienstverlening, verkoop, administratie en in mindere mate ook bij productie en transport. Voor Nederland zijn de afgelopen jaren ook studies verschenen waarin het zogenoemde automatiseringsrisico in beeld is gebracht, dat is de kans dat een functie of werk geheel of gedeeltelijk geautomatiseerd wordt.
Grotere effecten
Afgaand op de huidige arbeidsmarkt gaat het in ons land om ten minste twee miljoen banen; niet alleen op lagere, maar ook hogere niveaus, zoals in de financiële wereld (banken, verzekeraars). Niet alleen financieel-administratief werk zal worden geautomatiseerd. In steeds meer bedrijfssectoren zullen ook onderdelen van hogere functies door slimme software programma’s (kunstmatige intelligentie) worden overgenomen.In een eerdere column merkten wij op dat dit verlies pas op termijn gecompenseerd zal worden door nieuwe functies en banen in de snel groeiende tech-sector en daaraan gelieerde sectoren. De effecten van automatisering op de aard en hoeveelheid werk zijn veel groter dan die van bijvoorbeeld vrijhandel of immigratie.
Geen prioriteit
Het is opvallend dat in de verkiezingsprogramma’s, waarbij we ons hier beperken tot de ‘oude’ partijen, voor deze ontwikkeling nauwelijks aandacht bestaat. Uit de doorrekening van het CPB blijkt dat voor de meeste partijen werkgelegenheid geen topprioriteit is en dat ze vooral de nadruk leggen op extra koopkracht voor werkenden, uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden.Bij deze laatste twee groepen is de SP de absolute koopkrachtkampioen, gevolgd door de PvdA en GroenLinks. Het valt op dat bij de SP en de PvdA gepensioneerden gemiddeld beter af zijn dan werkenden. Het CPB laat ook zien dat deze drie partijen, vooral de socialisten, de koplopers zijn op het terrein van nivelleren.
Werk als topthema
Voor economische groei en nieuwe werkgelegenheid moet Nederland de komende jaren aankloppen bij het bedrijfsleven, vooral bij ondernemers in het midden- en kleinbedrijf, waaronder slimme start-ups en scale-ups. Volgens de doorrekening is de VVD de grote winnaar als het gaat om extra werk in de marktsector, gevolgd door het CDA.Het CPB heeft ook de zogenoemde structurele werkgelegenheidseffecten van de verkiezingsprogramma’s berekend. Daarbij gaat het om het aantal gewerkte uren op de langere termijn als de economie en arbeidsmarkt zich volledig hebben aangepast aan de effecten van de verkiezingsplannen van de verschillende politieke partijen.
Met een opwaarts effect van +3,5%, is de VVD de absolute werkgelegenheidskampioen, op afstand gevolgd door D66 (+0,7%). De SP is hekkensluiter met een neerwaarts effect van -4,8%. De socialisten zijn bovendien kampioen banen vernietigen in de marktsector (-0,2%).
Verlaging belasting
Niet alleen door automatisering, maar ook door andere ingrijpende ontwikkelingen zal in het komende decennium werkgelegenheid bij de burgers in Nederland het topthema worden waarbij andere thema’s die nu hoog scoren, zoals zorg, zullen verbleken. Als handelsland krijgen we last van de internationale trend naar minder vrijhandel en dat kost ons werkgelegenheid.Met het huidige beleid lopen we bovendien de kans tot de verliezers te gaan behoren van de belastingoorlog die tussen landen is uitgebroken. Om in eigen land bestaande bedrijven en bedrijfsinvesteringen te behouden en bovendien buitenlandse bedrijven te lokken, gaan steeds meer landen hun winstbelasting verlagen richting 10%-15%.
Verbijstering
Voorbeelden zijn de VS onder Trump en het VK. In Nederland geldt een vennootschapsbelastingtarief van 25% en als het aan de PvdA en de SP ligt wordt dit tarief zelfs verhoogd (27%-30%). Beide partijen zeggen dat deze verhoging geen negatieve effecten zal hebben op de groei van onze economie en werkgelegenheid.Ze menen dat Nederland zo’n geweldig bedrijfsklimaat voor bedrijven heeft dat bedrijfsverplaatsingen naar elders niet aannemelijk zijn. In het internationale bedrijfsleven wordt op deze niet onderbouwde bewering met verbijstering gereageerd. Met het huidige 25%-tarief verliest Nederland nu al bedrijven en investeringen aan landen met lagere tarieven.
Kostenpost
Voor ondernemers zijn belastingen een kostenpost en het maakt nogal uit of je hier 25% betaalt en in een ander land maar 10%. Daarbij vergeten deze partijen dat in die landen ook de loonkosten voor bedrijven veelal lagere liggen dan hier en dat we inmiddels in het internettijdperk leven. Voor internet-ondernemers en start-ups is het een fluitje van een cent om snel te verhuizen naar een land met veel lagere belastingtarieven, niet alleen voor bedrijfswinsten maar ook voor werknemers en het topmanagement.Ook fiscale verhuizingen van de hoofdkantoren van multinationals in ons land naar andere landen, bijvoorbeeld België zijn niet ingewikkeld. Nederland houdt dan alleen nog filialen over. Bij ons rijst dan ook de vraag of deze negatieve effecten in de programmacommissies van deze partijen wel voldoende zijn meegewogen.
Verlaging winstbelasting
Wij denken van niet. Anders zou een voorstel voor verhoging zeker achterwege zijn gebleven zijn. Het kan natuurlijk ook ideologie zijn, waarbij de consequenties voor lief worden genomen. Maar wij voorspellen dat een nieuw kabinet noodgedwongen onze winstbelasting zal verlagen.Daarnaast staat de werkgelegenheid in Nederland ook onder druk door buitenlandse koopjesjagers en speculanten die belangrijke ondernemingen in ons land willen overnemen en ontmantelen. Deze week zagen we daarvan een voorbeeld: de poging tot een vijandige overname van Unilever door het Amerikaanse bedrijf Kraft Heinz.
