Column: Oorlog om kennis, robots en talenten

 

In onze polder maakt de politiek zich druk over memo’s over het afschaffen van de dividendbelasting en topbeloningen van bankiers. Laten we duidelijk zijn: de dividendbelasting afschaffen is zonde van schaars overheidsgeld en exorbitante beloningen voor bankiers zijn ongewenst. Maar er zijn belangrijkere lange-termijn zaken om ons zorgen over te maken.

 

 

Buiten ons land is het belangrijkste agendapunt de wereldwijde oorlog om kennis, nieuwe technologie en talenten. Landen en bedrijven die er in slagen om met innovatieve technologieën, zoals robots en slimme software programma’s voorop te lopen, zijn de winnaars van nieuwe economie, aangeduid als 4.0. Kunstmatige intelligentie (AI)wordt daarbij als de sleuteltechnologie beschouwd. Deze strijd is vooral begonnen door China dat een meerjarenprogramma heeft gelanceerd om op het terrein van digitalisering en de nieuwste technologieën wereldkampioen 4.0 te worden. China investeert vele malen meer in deze innovaties dan Europa. Als de Chinezen erin slagen hier succesvol in te zijn ( en de kans is groot) dan kunnen ze de wereldeconomie op veel terreinen met hun economische en technologische machtspositie domineren.

 

 

Buiten ons land is het belangrijkste agendapunt de wereldwijde oorlog om kennis, nieuwe technologie en talenten. Landen en bedrijven die er in slagen om met innovatieve technogieen, zoals robots en slimme software programma’s voorop te lopen, zijn de winnaars van nieuwe economie, aangeduid als 4.0. Kunstmatige intelligentie (AI)wordt daarbij als de sleuteltechnologie beschouwd. Deze strijd is vooral begonnen door China dat een meerjarenprogramma heeft gelanceerd om op het terrein van digitalisering en de nieuwste technologieën wereldkampioen 4.0 te worden. China investeert vele malen meer in deze innovaties dan Europa. Als de Chinezen erin slagen hier succesvol in te zijn ( en de kans is groot) dan kunnen ze de wereldeconomie op veel terreinen met hun economische en technologische machtspositie domineren.

 

Kampioen

Niet alleen binnen de VS, maar ook in andere landen, zoals Japan, Rusland en binnen de EU leidt deze opmars van China tot bezorgdheid bij regeringen en het bedrijfsleven. Inmiddels heeft Rusland een programma aangekondigd waarmee het tot de vijfde economie van de wereld wil uitgroeien. Simpel gezegd zal de wereldkampioen straks koploper zijn op het terrein van digitalisering en de nieuwste technologieën ( AI, Internet of Things, robots, big data, 3d-printen, blockchain enz.) en dit zijn markten waar “de winnaar alles inpikt”, zoals we nu al zien bij Google, Apple, Facebook en Amazon. Om koploper te worden moeten landen kunnen beschikken over toptalenten op deze terreinen. Steeds meer landen maar ook bedrijven zijn daarom gestart om met lucratieve aanbiedingen deze talenten wereldwijd te werven. Dat daarmee successen wordt geboekt hebben wij in onze werkkring al ervaren.

 

Einde 3.0

In de 4.0-wereld die razend snel de oude economie (3.0) opslokt, neemt het economische belang van de kampioenen van vroeger zoals multinationals en ook de financiële sector sterk af. Deze sector krimpt en bankiers worden vervangen door IT-specialisten. Ook multinationals als Shell en Unilever die Rutte III terecht voor Nederland wil behouden, behoren tot de oude economie. Op de wereldranglijst van topbedrijven zijn ze diep weggezakt en maken tech-bedrijven, zoals Google, Apple en Amazon, de dienst uit. Daarnaast zien we bij meeste grote concerns in de wereld al jaren een afname van het personeelsbestand. In Nederland worden de meeste nieuwe banen vooral gecreëerd in het mkb: bij bestaande bedrijven tot 50 werknemers en innovatieve start-ups en scale-ups. Dit is onze banenmotor, ook in de toekomst. Bij politiek Den Haag is dit besef nog onvoldoende doorgedrongen. Daarom schreven wij in een eerdere column dat een verlaging van de winstbelasting voor ons land beter uitpakt dan het afschaffen van de dividendblasting.

 

Doemscenario

De afgelopen jaren zijn er verschillende internationale studies verschenen over de maatschappelijke en economische effecten van digitalisering en innovatieve technologieën. Deze studies ( veelal beschouwen ze naast de klassieke robots ook slimme software programma’s als robots) laten verschillende uitkomsten zien. Ruim vier jaar geleden publiceerden twee Britse economen een studie die wereldwijd veel stof deed opwaaien. Ze hadden berekend dat door robottechnologie in veel westerse landen bijna 50% van alle banen binnen de twintig jaar geautomatiseerd zouden worden. Op de langere termijn zou deze tech voor nieuwe banen zorgen, maar op de korte termijn tot een stijgende werkloosheid. Dit doemscenario werd in verschillende onderzoeken die daarna verschenen, weersproken en was de boodschap dat op termijn de automatisering voor de werkgelegenheid per saldo positief kan uitpakken. Dit is ook de kern van een recente studie van de OESO. Deze denktank verwacht dat slechts 10% van alle banen door automatisering volledig zal verdwijnen en dat 28% zodanig wordt geautomatiseerd dat deze werknemers nieuwe vaardigheden moeten aanleren.

 

Hoera voor robots

Tot voor kort overheerste in de publieke opinie het beeld dat robots onze banen komen inpikken. Dit beeld is gelukkig aan het verdwijnen en we zien nu een wereldwijde trend waarbij de nadruk verschuift naar de noodzaak voor landen en ondernemers om juist te gaan investeren in digitalisering en robotica. Doen ze dat niet dan worden weggeconcurreerd en lopen een technologische achterstand op die leidt tot een lagere groei, minder banen en minder welvaart. Dit besef heeft geleid tot een wereldwijde oorlog om zo snel mogelijk te kunnen beschikken over tech kennis, de nieuwste technologieën en talenten die daarmee kunnen omgaan. Eerder noemden wij China maar een ander mooi voorbeeld is Singapore dat een programma heeft ontwikkeld waarmee met de inzet van kunstmatige intelligentie de jaarlijkse economie zal verdubbelen.

 

Wakker geworden

De EU is ook wakker geworden. Deze week presenteerde de Commissie een plan van aanpak voor investeringen in kunstmatige intelligentie. Volgens Brussel is een inhaalslag nodig om te voorkomen dat de EU voor deze technologie afhankelijk wordt van China en andere landen. Maar dit plan is onvoldoende. Het grote probleem is dat Europa ook bij digitalisering en andere technologieën ver achterblijft bij de VS en China.

Dat premier Rutte zich inspant om hoofdkantoren van multinationals voor Nederland te behouden is begrijpelijk. Tegenstanders van dit beleid onderschatten de economische betekenis van de internationale uitstraling en de werkgelegenheid die ze niet in eigen huis maar wel via opdrachten nog steeds bij het mkb scheppen. Maar met het oog op de 4.0-wereld en de tech oorlog moet Rutte III nu volop gaan inzetten op het mkb en met name onze hightechsector die ook een cruciale rol gaat spelen bij het klimaatbeleid. De wereldwijde klimaatdoelstelingen kunnen namelijk alleen worden gerealiseerd met de inzet van innovatieve technologieën waarmee de energietransitie van fossiel naar duurzaam wordt versneld. Een extra reden voor premier Rutte om zowel in ons land als in de EU het boegbeeld te worden van digitalisering en de nieuwste technologieën.