Column: Overheid moet nieuwe technologieën omarmen
Door Willem Vermeend en Rick van der Ploeg
Hoe
staat Nederland er voor? Het afgelopen jaar zijn er een groot aantal
nationale en internationale publicaties verschenen die laten zien dat
ons land het financieel en economisch heel goed doet.
Op de belangrijkste wereldranglijsten staan we in de top tien. Nederland
heeft een van sterkste economieën van Europa en behoort tot de
koplopers op het terrein van welvaart. Onze overheidsfinanciën zijn
gezond, de werkloosheid ligt relatief laag
Opvallend is ook dat we in de top vijf
staan van landen die het beste scoren op het punt van concurrentie en
innovaties. Vanuit het buitenland en van internationale denktanks krijgt
Nederland lof toe gezwaaid. Wie in politiek Den Haag rondloopt en af
gaat op de media, krijgt heel een ander beeld. Daar overheerst het beeld
van een land dat sombert en tobt met problemen en knelpunten. Dat we
een welvarend topland zijn blijft daarbij buiten beeld. Deze week werd
onze welvaart nog eens bevestigd door een studie van het Sociaal en
Cultureel Plan Bureau (SCP). Volgens het SCP is de kwaliteit van leven
in de afgelopen 25 jaar beter geworden. Sinds 1990 is de
levensverwachting sterk toegenomen en dat geldt ook voor het
opleidingsniveau, het besteedbaar inkomen en de deelname aan betaalde
arbeid, vooral van vrouwen. Daarnaast is de criminaliteit afgenomen, we
hebben betere woningen, sporten meer en gaan vaker op vakantie.
Bovendien ligt het consumentenvertrouwen hoog en zijn verreweg de meeste
burgers optimistisch over onze economie. Maar liefst 85 procent van de
Nederlanders noemt zichzelf gelukkig en welvarend.
Het
was nauwelijks verrassend dat dit mooie beeld van een welvarend land
bij partijen als de SP, de PVV (Wilders) en het Forum voor Democratie
(Baudet) niet in goede aarde viel. Opvallend is dat in de media,
kritiekloos, relatief veel aandacht werd geschonken aan de reactie van
deze partijen die erop neerkomt dat het bar slecht gaat in ons land. Wij
misten de voor de hand liggende vraag hoe deze criticasters, zonder
enige ervaring op het terrein van het landsbestuur, een ander en beter
beleid zouden gaan voeren.
Op weg naar de toekomst
Naast
de positieve resultaten brengt het SCP-onderzoek ook de zorgen van
mensen in beeld. Daarbij gaat het om de tweedeling tussen arm en rijk en
goed opgeleide en minder geschoolden mensen, de toegenomen
baan-onzekerheid, de gevolgen van de technologische revolutie en zorgen
over de toekomstige sociale zekerheid, pensioenen en ons zorgstelsel.
Het gaat om zorgen die niet alleen in het overheidsbeleid, maar ook in
het bedrijfsleven veel meer aandacht moeten krijgen. Meer oog voor de
toekomst is nodig, alleen al om dat we wereldwijd te maken krijgen met
revolutionaire maatschappelijke en economische veranderingen. De opmars
van digitalisering, nieuwe technologieën en klimaatverandering, de
wereld van economie 4.0, gaat alles op zijn kop zetten. En de snelheid
waarmee dit plaatsvindt, wordt zowel door overheden als bedrijven
onderschat.
Toverdrank
Daarbij
speelt ook de toegenomen onzekerheid over toekomstige ontwikkelingen
een belangrijke rol. De afgelopen jaren zijn er talloze
toekomstvoorspellingen verschenen en de komende jaren worden er
bibliotheken mee gevuld. Maar het blijft koffiedik kijken. Als fans van
Asterix en Obelix dromen we daarom van een toverdrank waarmee je jezelf
altijd weet te redden, ook in de toekomst, hoe die er ook uit ziet. Maar
met dromen schieten bedrijven en overheden niets op. Iedereen zoekt
naar een businessmodel dat niet alleen toekomstbestending is, maar ook
waarborgen biedt voor economische successen en welvaart. Het is
overbodig op te merken dat zo’n gouden formule niet bestaat. Wel is het
mogelijk een aantal cruciale componenten op een rijtje te zetten die
daarvoor waarborgen bieden. We zetten ze hieronder op een rijtje.
Kunstmatige intelligentie
Naast
digitalisering staan kunstmatige intelligentie en machine learning met
stip op nummer 1. Deze technologie speelt nu al een rol bij bedrijven
als Google, Facebook en Apple en zal in businessmodellen overal een
dominante positie gaan innemen. Daarnaast zien we een toenemende rol van
het internet of things (IoT), big data-analyses, robotica, blockchain,
3D-printen, nano- en biotechnologie, virtual reality, fotonica en op de
wat op langere termijn de kwantumcomputer. Bij alle overheden en
bedrijven, ongeacht de bedrijfssector, moeten deze technologieën
bovenaan de agenda staan. Vervolgens moet afgewogen worden welke
technologieën in het (bedrijfs)beleid een rol moeten gaan spelen.
Bedrijven en overheden die een grondige afweging achterwege laten,
behoren tot de verliezers van de toekomst. Deze tech revolutie heeft ook
ingrijpende gevolgen voor ons onderwijs. Op alle niveaus moeten
programma’s ingevoerd worden die inspelen op economie 4.0. Daarnaast is
het nodig dat alle werknemers een 4.0 bijscholing aangeboden krijgen,
waaronder het leren werken met de nieuwste technologieën. Iedereen zal
op dit terrein over een zekere basiskennis moeten beschikken.
Slimme technologie
De
opwarming van onze aardbol kunnen we niet tegengaan met allerlei extra
belastingmaatregelen. De enige effectieve oplossing is volop gebruik
maken van een slimme combinatie van de hier bovengenoemde technologieën.
Daarmee kunnen we op de korte termijn al een verdubbeling van het
rendement op zonnepanelen realiseren. Daarnaast zijn we in staat met
goed renderende investeringen schone (CO2-vrije) waterstof te
produceren. Nederland moet vooroplopen met het opbouwen van een schone
waterstofeconomie (www.einsteinbooks.nl,
Slim en Groen). Elektrisch verkeer en vervoer met brandstofcellen
(waterstof) is de toekomst. Met de combinatie van onder meer kunstmatige
intelligentie, IoT, 3D-printen, robotica en de smart blockchain is het
mogelijk de CO2-uitstoot van grote delen van het bedrijfsleven meer dan
te halveren. Bedacht moet worden dat we met deze investeringen tegelijk
een groene economische groei bevorderen en nieuwe banen scheppen.
