Column: Kunstmatige intelligentie en talenten bepalen onze toekomst

Willem Vermeend en Rik van der Ploeg

 

In de wereld van beleggers en investeerders neemt de onrust toe over de records op de internationale beurzen. Ze vrezen voor een klappende aandelenbubbel en zoeken naar voortekenen die daarop wijzen. Analisten zien die nog niet en komen met de geruststellende boodschap dat in de meeste landen, ook in Europa, de economieën goed draaien en dat er nog geen signalen zijn die op een verslechtering wijzen.

 

Ook de economisch denktanks zien het zonnig in. Zo was het Internationaal Monetaire Fonds (IMF) onlangs vol lof over de economische prestaties van de EU, waar Nederland met een groei van ruim 3% tot de koplopers behoort. Voor de protestpartijen die in hun land kiezers willen werven met de belofte dat ze de EU zullen ontmantelen, is dit slecht nieuws. Volgens een recente enquête is gemiddeld 78% van de Europese burgers blij dat ze in de in de EU leven.

 

Zijn er dan geen doemdenkers? Jawel, en die wijzen op realistische gevaren die tot een keerpunt in de mondiale economie kunnen leiden, zoals de gang van zaken in de VS en China (schuldenberg), politieke spanningen rond Noord-Korea, de toekomst van de EU en Brexit. Voorlopig is er reden voor optimisme. Maar voor beleidsmakers en bedrijven is het altijd verstandig rekening te houden met economisch slecht weer dat niet alleen onverwacht, maar ook snel kan toeslaan. Wat kunnen ze doen?

Winnaars

Volgens toekomststudies zijn zowel bij goed als slecht weer, bedrijven en overheden die volop investeren in innovatieve technologieën en talenten de winnaars. Daar komt nog bij dat we zonder deze technologieën niet in staat zijn om de klimaatverandering af te remmen. Bij de inzet van innovaties staat op dit moment kunstmatige intelligentie (KI), vaak aangeduid als Artificial Intelligence (AI) wereldwijd met stip bovenaan. Daarbij gaat het om machines, software en apparaten die in staat zijn het denkvermogen van een mens te imiteren. Ze zijn in staat om zelfstandig te leren en beslissingen te nemen. Ze leren ook van hun eigen fouten en leveren daardoor betere prestaties. In de praktijk wordt dit aangeduid als machine learning. Bekende voorbeelden van KI zijn apps op smartphones, zoals de virtuele assistenten Siri, Google Now, Facebook M en Cortana. Andere toepassingen zijn chatbots, virtuele gesprekspartners die bij de klantenservice via websites worden ingezet. Een voorbeeld hiervan is chatbot Billie op Bol.com. Ook bij robots, videogames, vertaalmachines, beeldherkenning en zelfrijdende auto’s wordt gebruikt gemaakt van KI. Bij KI spelen data (bijvoorbeeld gegevens van klanten) een essentiële rol. Op dit moment zien we dat vooral bij grote internationale bedrijven KI en data met een snelle opmars bezig zijn. Elk bedrijf wordt daar een ’big-data bedrijf’. Deze bedrijven zijn daardoor in staat op allerlei terreinen enorme machtsposities op te bouwen en markten te beheersen.

 

Kunstmatige intelligentie biedt ongekende voordelen op talloze gebieden, zoals bij de gezondheidszorg en het onderwijs (hogere kwaliteit, efficiency), het klimaatbeleid, misdaadbestrijding (waaronder cybercrime) en verkeersveiligheid. Omdat we nog niet weten waartoe intelligente computersystemen straks in staat zijn, is het nodig naast de voordelen ook voldoende aandacht te schenken aan de ethische en juridische vraagstukken die op ons afkomen.

Achterstand inhalen

Overheden en het mkb lopen, ook in Nederland, nog ver achter. Omdat wij als land met een open economie ons brood vooral via export in het buitenland verdienen, zullen we een inhaalslag moeten maken. Dat is ook nodig om niet overheerst te worden door de superrijke Amerikaanse techreuzen die in Europa op het terrein van het internet nu al de dienst uitmaken.

Doemdenkers menen dat wij als klein land weinig kans hebben tegen deze overmacht aan geld en kennis. Wij zien dat anders. Nederland staat op de meeste economische en andere wereldranglijsten in de top tien en bij innovaties zelfs op plaats vier. En volgens de deze week gepubliceerde jaarlijkse IMD World Talent Ranking is ons land de nummer zes van de wereld als het gaat om het aantrekken, ontwikkelen en behouden van talent. Landen als Duitsland (op plaats 8), de VS (16), het VK (21) en Frankrijk (27) laten we achter ons.

Een gunstige ontwikkeling is ook dat we in Nederland een toename zien van het aantal start-ups en scale-ups die zich bezighouden met nieuwe technologische ontwikkelingen. Vooral de opmars van de scale-ups moeten we toejuichen en verder bevorderen. Het gaat hier om bedrijfjes met minstens tien werknemers die gedurende drie jaar twintig procent per jaar of meer groeien. Volgens recent onderzoek staat tegenover dit succes ook een verontrustende ontwikkeling. Steeds meer gevestigde bedrijven groeien niet of nauwelijks en een derde krimpt zelfs. De groep bedrijven in het mkb die stabiel zijn of krimpen, omvat nu al ruim 80 procent. Daardoor wordt de groei van onze economie en banencreatie steeds afhankelijker van start-ups en met name scale-ups.

Impuls nodig

Doordat wij vanuit onze werkkringen bij de wereld van tech start-ups en scale-ups betrokken zijn, hebben wij ervaren dat de afgelopen jaren in Nederland het beleid verbeterd is. Voorbeelden zijn de komst van StartupDelta, maar ook de snelle groei van de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen waar talentvolle starters zich richten op kunstmatige intelligentie, blockchain en klimaatverandering. Het kabinet Rutte III kan deze techwereld een verdere impuls geven door het bevorderen van (door)groeikapitaal, digitalisering, het kappen in bureaucratische regelgeving, verlaging van werkgeverslasten en fiscale vereenvoudigingen. Het stimuleren van creatieve hubs, zoals in East End in Londen, werkt ook.

 

Daarnaast is het nodig onderwijsinstellingen aan te sporen programma’s te ontwikkelen die zich richten op de smart industry en ondernemerschap. Deze zijn ook van groot belang voor gevestigde bedrijven. Zonder de inzet van nieuwe technologieën zullen ze de nieuwe economie, aangeduid als 4.0, niet overleven.