Alleen slim kabinet kan nieuwe economie overleven

Gisteren, 17:48 Willem Vermeend en Rick van der Ploeg

Het nieuwe kabinet kan alleen succesvol zijn als bij het beleid de nieuwe economie, aangeduid als 4.0, het centrale uitgangspunt is. De 4.0-economie wordt gekenmerkt door digitalisering van alle productie- en bedrijfsprocessen, het gebruik van innovatieve technologieën en klimaatmaatregelen. Deelnemers aan het formatieproces moeten af zien van de inzet van ouderwetse belastingmaatregelen voor het klimaatbeleid. Belastingverhogingen zijn ineffectief, kosten banen en het klimaat is er niet mee gediend.

Revolutionaire mix

De komende decennia zal de wereld vooral door de onstuitbare opmars van digitalisering en nieuwe technologieën spectaculair veranderen. Deze combinatie, aangeduid als Economie 4.0, gaat in samenhang met globalisering en de impact van klimaatmaatregelen overal de economieën volledig op zijn kop zetten.

De gevolgen van deze revolutie zijn nu al zichtbaar, zoals bij ondernemingen die 4.0 niet serieus namen en daardoor zijn omgevallen.

Inhaalslag nodig

Ook in Nederland krijgen we te maken met ingrijpende maatschappelijke en economische ontwikkelingen die nog maar bij weinig mensen op het netvlies staan.
Bij ons onderwijs, dat hier voorop zou moeten lopen, zitten we nog in de ‘oude’ wereld van 3.0. en wordt er opgeleid voor banen van het verleden. Haast om de noodzakelijk inhaalslag te maken, zien we nog niet.
Dat geldt ook voor politiek Den Haag en delen van ons bedrijfsleven, waar de geweldige impact van digitalisering, innovatieve technologie en klimaatverandering nog een ver van mijn bed show is.
_________________________________________________________________________

Digitalisering en slimme technologieën

Het gaat vooral om het gebruik van kunstmatige intelligentie (KI) in alle sectoren, het Internet of Things, Big Data, blockchain, bio- en nanotechnologie, robotica, drones, virtual reality en fotonica (microchips die data kunnen verwerken op basis van licht). Daarnaast wordt in verschillende landen, waaronder Nederland (TU Delft), gewerkt aan de bouw van een zogenoemde kwantumcomputer die miljoenen keren zo snel is als een traditionele computer.
Deze tech-economie leidt er toe dat in alle bedrijfssectoren bestaande businessmodellen op de schop gaan.
Landen die voorop lopen met de inzet van digitalisering en smart tech zijn de winnaars van 4.0. Maar moeten wel voorbereid zijn op de schaduwkanten.
De gevolgen voor de arbeidsmarkt zijn immens. Nu al zien we een toenemende mismatch en grote tekorten aan technisch opgeleide mensen, maar ook ‘verkeerd’ opgeleiden die moeilijk werk kunnen vinden.
Daarnaast moet een tweedeling worden voorkomen tussen burgers die volop profiteren van de nieuwe economie en mensen die buiten de boot vallen. Ook ontstaat er een toenemende inkomensongelijkheid.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wereld van 4.0

Bedrijven moeten op zoek naar nieuwe businessmodellen. Doen ze dat niet, dan zullen ze Economie 4.0 niet overleven. Beleidsmaatregelen van overheden die dateren uit de wereld van 3.0 zullen niet meer werken. De arbeidsmarkt van de toekomst die nu al van start is gegaan, is onvergelijkbaar met de huidige.
Maar in politiek Den Haag wordt nog vergaderd over maatregelen die op 3.0 betrekking hebben in plaats van op de nieuwe arbeidsmarkt van 4.0. In veel landen neemt de bezorgdheid toe over de gevolgen van automatisering op de werkgelegenheid. Mensen zijn bang dat slimme software programma’s en robots hun baan gaan overnemen.

Miljoenen banen

Volgens het rapport 'Future of Jobs' van World Economic Forum verdwijnen er wereldwijd door automatisering en de opkomst van robots tot en met 2020 netto 5 miljoen banen.
Volgens de meest recente inzichten moeten we in Nederland er rekening mee houden dat ruim een derde van de huidige 8 miljoen banen door Economie 4.0 geraakt zal worden; circa 10% verdwijnt en bij de rest worden taken overgenomen door slimme software programma’s en robots.
De beleidsmakers in Den Haag hebben nog geen goed antwoord op deze ontwikkeling.

Belastingstelsels 3.0

De huidige belastingstelsels die ontworpen zijn voor 3.0 en gebaseerd zijn op de fysieke economie zullen overal verdwijnen. Ze zijn totaal ongeschikt voor 4.0. Sleutelen aan de 3.0-stelsels is tijdverspilling.
De digitale economie vraagt om zeer eenvoudige belastingen met brede grondslagen en nieuwe type heffingssystemen waarbij digitalisering en blockchain-technologie een rol spelen. Ouderwetse belastingstelsels die gekenmerkt worden door een scherpe nivellering via oplopende tarieven gaan overal de prullenbak in.
De nieuwe 4.0-belastingstelsels kennen een brede belastinggrondslag met zo weinig mogelijk aftrekposten en geen fiscale faciliteiten. De belastingdruk op arbeid is verlaagd en verschoven naar consumptie.

Hoog tarief fnuikend

De toptarieven voor de hoogste inkomens liggen rond de 40% en voor de winstbelasting gelden tarieven tussen 10%-15%. Lage inkomens worden tegemoetgekomen door een hoge belastingvrije voet. Landen die vasthouden aan 3.0-stelsels en hoge tarieven verliezen bedrijven, banen en talenten.
De digitale economie kent geen grenzen en vergemakkelijkt de keuze voor werken en ondernemen in fiscaal vriendelijke landen. Politieke partijen die menen dat dit verlies wel meevalt, moeten we teleurstellen. De praktijk in alle landen laat zien dat bedrijven en werknemers steeds meer geneigd zijn om een hoge lastendruk te ontvluchten.
“Je kunt moeilijk verwachten dat iemand vrijwillig op een spijkerbed gaat zitten als tien meter verderop een leunstoel uitnodigend klaar staat’ ( Beatrijs Ritsma in NRC)
De fiscus krijgt het gemakkelijk. De stelsels worden digitaal uitgevoerd en werken met kunstmatige intelligentie en slimme algoritmen die ontwijking en fraude effectief bestrijden. Is dit een vergezicht? Wel nee! Als het nieuwe kabinet vanaf de installatie start met Belastingen 4.0 dan heeft Nederland in 2022 als eerste land in de wereld een belastingstelsel 4.0.

Slim kabinet

Voor het nieuwe kabinet moet bij het beleid Economie 4.0 het centrale uitgangspunt zijn. Samen met het bedrijfsleven inzetten op digitalisering en nieuwe technologieën en vaart maken. Dat geldt ook voor ons onderwijs.
Daarnaast moet nu al gewerkt worden aan een pakket waarmee de schaduwkanten van 4.0 kunnen worden aangepakt. Voor het klimaatbeleid is onze boodschap: Zie af van ineffectieve, ouderwetse belastingmaatregelen uit de wereld van 3.0.
Ze werken niet, zijn schadelijk voor onze economie en werkgelegenheid, terwijl vooral de lagere inkomens voor de kosten opdraaien.

Innovatie redt aarde

Het klimaat is er op geen enkele wijze mee gediend en verdient beter. Onze aardbol kan alleen worden gered met innovatieve technologieën waarmee we fossiel snel kunnen vervangen door duurzaam.
Daarom moet er wereldwijd jaarlijks voor tientallen miljarden worden geïnvesteerd in R&D waarmee de energietransitie wordt versneld. Het kabinet moet daarom de komende jaren miljarden besteden aan R&D en wereldwijd slimme start-ups werven op het terrein van green tech die in ons land aan de slag gaan.
Alleen dan kan Nederland een klimaattopper worden.