Hoezo geen werk?
—
Gezocht: winkelpersoneel, timmermannen, obers, ict’ers, koks,
loodgieters en heftruckchauffeurs. De 29.000 werkzoekenden in Amsterdam
kunnen morgen aan de slag. Maar de aansluiting met de arbeidsmarkt
blijkt ver te zoeken. Ondernemers zitten ondertussen met hun handen in
het haar.
De personeelsadvertenties hangen door
de hele stad. Bij Multivlaai, Spar, Bodyshop en Pieces in de
Kinkerstraat in West kunnen mensen vandaag nog aan de slag. De
mede-eigenaar van de Multivlaai: „Een gescheiden, al wat oudere vrouw
reisde vanuit Eindhoven haar studerende kind in Amsterdam-Noord
achterna. Zij vroeg of ze bij ons kon komen werken en wel per meteen.
Kijk, dat is het enthousiasme wat je als ondernemer zoekt. Ze is nu
alweer een half jaar bij ons en we zijn dolblij met haar.”
De
Kinkerstraat staat niet op zich. Elke willekeurige winkelstraat in
Amsterdam is gevuld met verzoeken ’om het team te komen versterken’.
Maar zo gemakkelijk gaat dat niet. Bij navraag hangen de advertenties in
de Kinkerstraat gemiddeld zo’n twee maanden en veel animo blijkt er
niet te zijn. Assistent-manager Jeanine van kledingwinkel Pieces: „Wij
zoeken een weekendhulp, een jonge meid die naast school of studie op
zaterdag iets wil bijverdienen. Het is tegen het minimumloon, maar de
kleren zijn te gek en het werk is niet heel zwaar. Je zou verwachten dat
daar iemand op afkomt.”
Bodyshop
Maar
het blijft stil. Manager Stefanie, die een collega met
zwangerschapsverlof vervangt in de Bodyshop: „Wij zoeken echt al een
paar maanden een assistent-manager voor ons filiaal op de
Bilderdijkstraat. Maar belangstelling via de advertenties op het raam
van de winkel is er nauwelijks. Jammer, misschien komt het omdat mensen
minder vaak fysiek langs winkels lopen. Ik ben zelf ook bij de Bodyshop
terechtgekomen via een online vacature.”
Jong personeel tegen een minimumloon,
zoals bij de Pieces of Spar, is niet eens het uitgangspunt voor de
Bodyshop. Stefanie: „Nee hoor, juist wat ouder personeel is hier zeer
welkom. Ons product heeft nou eenmaal een verhaal, dat wij graag
vertellen aan onze klanten.” Haar 53-jarige collega vult aan: „Ik krijg
juist van jonge vrouwen te horen dat ze van mij veel sneller iets
aannemen dan van iemand van hun eigen leeftijd.”
524.000 banen
Na
de crisisjaren kan het eigenlijk niet beter met Amsterdam. Vorig jaar
kwamen er 14.000 banen bij, wat het totaal op bijna 524.000 brengt. De
stad profiteert van de groei in de ict, de detailhandel en horeca. Veel
bedrijven hebben hun hoofdkantoor in Amsterdam en zeker na de Brexit
heeft dit een aantrekkende zuiging op andere multinationals. Het
toenemende toerisme stimuleert de werkgelegenheid in horeca en musea en
Schiphol zorgt voor banen in de distributie. En de drang van de gemeente
om 50.000 nieuwe woningen af te leveren voor 2025 schreeuwt om
gekwalificeerd bouwpersoneel.
Horecaonderneemster
Miranda van Dinther van horecabedrijf A Matter Of Taste heeft een acuut
probleem. „Over twee weken heb ik een driedaags evenement. Daar heb ik
honderdtwintig mensen voor nodig. Maar ons vaste uitzendbureau kan er
maar vijftig regelen. En andere uitzendbureaus kampen met hetzelfde
probleem. Ik weet nu nog niet hoe ik dit oplos. Misschien moet ik maar
mensen uit België halen. Oplossen zal ik het, er is immers geen keus.”
Tussenjaar
Van
Dinther, die tegenwoordig zelf meedraait in de bediening: „Mensen
willen ook niet meer in de horeca werken, lijkt het wel. Er zijn
natuurlijk veel leuke baantjes. Als vlogger of blogger kun je ook geld
verdienen. En de huidige welvaart telt mee. Men heeft veel andere
bezigheden naast werken. Tussenjaren bijvoorbeeld. Werken is eigenlijk
een soort noodzakelijk kwaad. En ouders financieren heel erg veel voor
hun kinderen.”
De mede-eigenaar van Multivlaai schaart
zich achter het verhaal van Van Dinther. „De meeste mensen willen
helemaal niet werken. Die komen met hun formulier van de UWV in de zaak
en vragen of ik wil aangeven dat zij hebben gesolliciteerd. Dan krijg ik
te horen dat ze niet zo goed tegen spanning kunnen... Ik ben zelf in
1992 gevlucht uit Joegoslavië voor de oorlog en buiten dat eerste jaar
heb ik altijd in Nederland gewerkt. Zeven jaar in de metaal en nu al een
tijd bij Multivlaai. Als mensen willen, kunnen ze werken.”
Inhaalslag
Dat
er zoveel krapte is op de arbeidsmarkt heeft volgens Ton Wilthagen,
hoogleraar arbeidsmarkt van de Universiteit van Tilburg, te maken met de
crisis van de afgelopen tien jaar en de inhaalslag die Amsterdam nu
maakt. „Amsterdam is absoluut een van de brandhaarden in ons land als
het gaat om de vraag naar personeel. De mismatch tussen vraag en aanbod
is het structurele probleem. De economie lag jarenlang plat. Vooral in
een sector als de bouw was geen werk te krijgen. Dat wreekt zich nu. Nu
zijn er te weinig timmermannen, elektriciens, makers van apps,
elektrische fietsenmonteurs en vrachtwagenchauffeurs.”
De mismatch wreekt zich nu opzichtig,
aldus Wilthagen. „Werkgevers denken even snel het UWV te bellen, het
voormalige arbeidsbureau, en dan komen de mensen in bakken naar hen toe.
Maar zo werkt het niet.”
Vraag en aanbod
Ook
de opleidingen sluiten niet aan op de praktijk. Bart Drenth, voorman
van mkb Amsterdam: „Het aanbod van personeel en dat van de opleidingen
sluit niet goed aan. Dat is een structureel vraagstuk.” Zo kennen delen
van Nieuw-West een jeugdwerkloosheid van 40 procent. „Dat is een ernstig
probleem.”
De politiek moet serieus
ingrijpen om de problemen op de Amsterdamse arbeidsmarkt in goede banen
te leiden. Een woordvoerster van de ondernemersvereniging Oram brengt
twee duidelijke obstakels voor de huidige arbeidskrapte in kaart:
vervoer en huisvesting.
Openbaar Vervoer
„Het
openbaar vervoer is simpelweg niet ingesteld op meer reizigers. Een
ondernemer kan zijn personeel wel buiten Amsterdam halen, maar zeker in
de horeca, moet personeel vaak doorwerken tot een tijdstip waarop de
laatste trein al vertrokken is”, schetst zij. „Wie in Almere woont, komt
niet meer thuis. Wat doe je dan?”
Een
woning vinden in Amsterdam is voor het lage en middenkader eigenlijk
een onmogelijkheid geworden. Een woning van 65 m2 betrekken vereist een
beurs met minimaal 300.000 euro. Wachttijden voor een huurhuis lopen op
tot twaalf jaar. Hoogleraar Wilthagen: ,,Eigenlijk zouden we mensen uit
de EU moeten invliegen, zoals verplegers uit Spanje, om hier aan de slag
te gaan. Maar stel, iemand uit bijvoorbeeld Estland wil hier komen
werken, die zul je hier moeten laten wonen. Dan zullen ze zich wel twee
keer bedenken. We krijgen in Amsterdam zo ondertussen Londense
toestanden en steeds meer mensen zullen meer dan de helft van hun
inkomen spenderen aan woonlasten.”
werklozen
De
Oram-woordvoerster: „We hebben een enquête gehouden onder onze
achterban. De grootste uitdaging voor ondernemers de komende jaren is
hoe zij aan goed personeel kunnen komen. De oplossing is er niet. De
derde gouden eeuw komt eraan, zegt de politiek, maar hoe we dat allemaal
gaan organiseren, weten we nog niet.”
Wethouders
Arjen Vliegenthart en Kajsa Ollongren (Werk en Economie) willen zo snel
mogelijk met ondernemers om de tafel, nu door de hele stad een schreeuw
om arbeidskrachten klinkt. „Dit is een serieus signaal”, zegt
Vliegenthart. Samen met zijn collega Ollongren herkent hij de roep. „De
stad wil graag helpen, bijvoorbeeld door mensen die nu nog werkloos zijn
om te scholen en zo een plek op de arbeidsmarkt aan te bieden.”
Koks
Hij
zegt dat hij met Ollongren kijkt hoe het Amsterdamse ’Servicepunt’
daarvoor ingezet kan worden. „In de horeca is bijvoorbeeld heel veel
vraag naar koks. Wij willen nu met de ondernemers om tafel, om te kijken
hoe we de Amsterdammers die nog geen werk hebben, kunnen begeleiden
naar een baan. Dat kan bijvoorbeeld door bijscholing. Dat doen we nu al
bij koks.”
Vliegenthart benadrukt
dat ondernemers die nu geen personeel in de hoofdstad kunnen vinden,
maar bijvoorbeeld heftruckchauffeurs uit andere delen van het land
inhuren, zich sowieso mogen melden. „Ik vind dat de focus eerst op de
Amsterdammers moet komen te liggen. Een heftruckopleiding is vrij snel
te halen. Als bedrijven Amsterdammers in dienst nemen, hebben we daar
als stad veel meer aan, dan dat we mensen van boven het Noordzeekanaal
halen. Dat zou
