Veel ouderen hopeloos werkloos
Vandaag, 06:00
Martijn Klerks
Amsterdam -
De economische opleving laat nog eens goed zien hoe groot het
verschil op de arbeidsmarkt is tussen jongeren en ouderen.
Wie een hbo- of universiteitsdiploma heeft, maar de 45
jaar al voorbij is, blijft door de bank genomen langer werkloos dan een
jongere die alleen het vmbo heeft afgemaakt. „Het is echt opvallend hoe
belangrijk leeftijd is vergeleken met het opleidingsniveau”, zegt
hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, dat de opvallende cijfers vanochtend publiceert.
„Als het heel goed of juist heel slecht gaat met de economie, worden dit soort verschillen uitvergroot”, verklaart Van Mulligen de kloof. De cijfers kleuren het beeld in van ouderen die hopeloos werkeloos zijn. „Twee derde van alle oudere werklozen zit al langer dan een jaar thuis”, roept de CBS-econoom in herinnering. „De helft zelfs langer dan twee jaar.”
„Deze cijfers leggen bloot hoe belangrijk de factor leeftijd is in het vinden van werk”, zegt ook arbeidsmarktdeskundige Rob Witjes van het UWV. „Dat effect wordt nog groter nu er relatief veel ouderen zijn: in 2019 is de helft van alle volwassenen vijftigplusser.”
Veel ouderen hebben last van een ’eenzijdig arbeidsverleden’, verklaart Witjes de cijfers. „Ze zijn na een lange periode bij dezelfde werkgever ontslagen, en nu worden er ineens andere eisen aan ze gesteld. Daarbij zijn er voor laagopgeleide jongeren gewoon meer vacatures dan voor oudere hoogopgeleiden.”
Hij heeft wel goed nieuws voor ouderen die nu hun baan verliezen: „Het eerste jaar na het ontslag blijft cruciaal, maar de kansen op een baan zijn de laatste tijd wel gestegen. Ouderen mogen zeker hopen dat de positieve trend op de arbeidsmarkt ook hen bereikt.”
Bas ter Weel, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en algemeen directeur van SEO Economisch Onderzoek, denkt dat er vier oorzaken zijn voor de benarde positie van ouderen. „Er is nog steeds sprake van leeftijdsdiscriminatie, dat moeten we niet vergeten”, begint de onderzoeker. „Daarbij hebben ouderen een hoger loon in gedachten als ze op zoek gaan naar nieuw werk.”
Ouderen moeten daarom ’wennen’, zegt Ter Weel, aan een lagere waarde op de arbeidsmarkt. Dat wil niet zeggen dat ze helemaal zelf verantwoordelijk zijn voor een oplossing. „De werkgever zou veel meer verantwoordelijkheid moeten nemen. Nu dragen de ex-werknemer en de samenleving de lasten van werkloosheid. Werkgevers moeten voorkomen dat iemand werkloos raakt, door hem op tijd naar ander werk te begeleiden.”
Wie zijn baan kwijt is, moet meer geprikkeld worden om naar iets nieuws op zoek te gaan, meent de econoom. „Je ziet dat veel werklozen een baan vinden aan het begin van hun uitkering, en dat er ook een piek is als de maximale uitkeringsduur in zicht komt. Tussendoor gebeurt er vrij weinig.”
De oplossing: de duur van de WW inkorten – dus niet de verlenging van twee naar drie jaar die vakbonden en werkgevers onlangs hebben afgesproken. „Dan kan de uitkering ook omhoog, en hebben nieuwe werklozen ook niet meer de stress van een plotselinge inkomensval”, rekent Ter Weel voor.
„En het is een stok achter de deur om snel een baan te vinden. Jongeren blijven ook korter werkloos omdat ze nog geen WW-rechten hebben opgebouwd.”
Witjes hekelt werkgevers die denken dat oud per definitie minder geschikt is dan jong. „Met aanvullende trainingen kun je veel doen, en ouderen kunnen jongeren ook begeleiden.”
„Als het heel goed of juist heel slecht gaat met de economie, worden dit soort verschillen uitvergroot”, verklaart Van Mulligen de kloof. De cijfers kleuren het beeld in van ouderen die hopeloos werkeloos zijn. „Twee derde van alle oudere werklozen zit al langer dan een jaar thuis”, roept de CBS-econoom in herinnering. „De helft zelfs langer dan twee jaar.”
„Deze cijfers leggen bloot hoe belangrijk de factor leeftijd is in het vinden van werk”, zegt ook arbeidsmarktdeskundige Rob Witjes van het UWV. „Dat effect wordt nog groter nu er relatief veel ouderen zijn: in 2019 is de helft van alle volwassenen vijftigplusser.”
Veel ouderen hebben last van een ’eenzijdig arbeidsverleden’, verklaart Witjes de cijfers. „Ze zijn na een lange periode bij dezelfde werkgever ontslagen, en nu worden er ineens andere eisen aan ze gesteld. Daarbij zijn er voor laagopgeleide jongeren gewoon meer vacatures dan voor oudere hoogopgeleiden.”
Hij heeft wel goed nieuws voor ouderen die nu hun baan verliezen: „Het eerste jaar na het ontslag blijft cruciaal, maar de kansen op een baan zijn de laatste tijd wel gestegen. Ouderen mogen zeker hopen dat de positieve trend op de arbeidsmarkt ook hen bereikt.”
Bas ter Weel, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en algemeen directeur van SEO Economisch Onderzoek, denkt dat er vier oorzaken zijn voor de benarde positie van ouderen. „Er is nog steeds sprake van leeftijdsdiscriminatie, dat moeten we niet vergeten”, begint de onderzoeker. „Daarbij hebben ouderen een hoger loon in gedachten als ze op zoek gaan naar nieuw werk.”
Ouderen moeten daarom ’wennen’, zegt Ter Weel, aan een lagere waarde op de arbeidsmarkt. Dat wil niet zeggen dat ze helemaal zelf verantwoordelijk zijn voor een oplossing. „De werkgever zou veel meer verantwoordelijkheid moeten nemen. Nu dragen de ex-werknemer en de samenleving de lasten van werkloosheid. Werkgevers moeten voorkomen dat iemand werkloos raakt, door hem op tijd naar ander werk te begeleiden.”
Wie zijn baan kwijt is, moet meer geprikkeld worden om naar iets nieuws op zoek te gaan, meent de econoom. „Je ziet dat veel werklozen een baan vinden aan het begin van hun uitkering, en dat er ook een piek is als de maximale uitkeringsduur in zicht komt. Tussendoor gebeurt er vrij weinig.”
De oplossing: de duur van de WW inkorten – dus niet de verlenging van twee naar drie jaar die vakbonden en werkgevers onlangs hebben afgesproken. „Dan kan de uitkering ook omhoog, en hebben nieuwe werklozen ook niet meer de stress van een plotselinge inkomensval”, rekent Ter Weel voor.
„En het is een stok achter de deur om snel een baan te vinden. Jongeren blijven ook korter werkloos omdat ze nog geen WW-rechten hebben opgebouwd.”
Witjes hekelt werkgevers die denken dat oud per definitie minder geschikt is dan jong. „Met aanvullende trainingen kun je veel doen, en ouderen kunnen jongeren ook begeleiden.”
